O AUTOR DO MES
MAIO
ARTHUR SCHOPENHAUER
(Dantzig, 1788 – Francfurt, 1860)
Como as autoridades académicas parecen menosprezar a Filosofía,
imos dedicarlle este mes a Arthur Schopenhauer, autor dunha biografía
pouco rechamante: orfo de pai na adolescencia, enfrontado á súa
nai, que foi unha célebre escritora, abandonou o mundo mercantil ó
que estaba destinado para dedicar a súa vida ó estudo; nunca casou,
fracasou como profesor universitario e viviu das rentas da súa
herdanza ben administradas.
Publicou poucas obras, das cales só dúas son fundamentais, xa que
incorporan o dito nas restantes: O mundo como vontade e
representación (publicada en
1818 e, xa aumentada, en 1844 e 1859) e Parerga et paralipomena (que se pode
traducir como O accesorio e o omitido,
editada en 1851). Sempre
considerou a primeira o seu gran libro e a segunda como un conxunto
de ensaios divulgativos de temática moi diversa, entre os cales
destacan A sabedoría da vida
e, no mundo hispánico, un título escollido por un editor hábil: O
amor, as mulleres e a morte.
Schopenhauer reaccionou contra os
filósofos contemporáneos -en
especial, Hegel e Fichte- e inspirouse fundamentalmente en Platón,
Kant e os Upanisads, textos
de sabedoría india. Gozou dunha gran cultura e dominou varios
idiomas, entre eles o español, do que traduciu o Oráculo
manual de Baltasar Gracián.
Cita con frecuencia a moitos
escritores, como Séneca, Montaigne, Shakespeare, Voltaire, Calderón…
Non é de estrañar que, á súa vez, influíse
en autores tan variados como Nietzsche, Hesse, Mann, Unamuno, Baroja,
Azorín, Borges… Entre os filósofos puros non tivo tanto éxito,
talvez polo seu ocasional irracionalismo e a importancia que lle deu
á intuición como medio de adquirir o coñecemento do mundo.
Partindo dunha intuición persoal,
entende que a esencia da vida é a vontade, concibida como un desexo
permanentemente insatisfeito. Trátase dunha esencia oculta baixo
múltiples aparencias enganosas. Non
debe entenderse no sentido habitual da palabra. Afecta incluso a
fenómenos físicos.
No ser humano, a vontade produce
unha permanente insatisfacción, que supón dor. De xeito pesimista,
Schopenhauer entende
que o home se move entre a dor e o tedio, cando o desexo é
temporalmente satisfeito. Para
liberarse desa maldición, só temos a arte e o renunciamento.
A ética do noso autor, a pesar do
seu ateísmo, ten moitas semellanzas coas doutrinas cristiás e,
sobre todo, coas budistas. Nalgún momento parece crer na
metempsicose, o cal non é demasiado estraño se comprendemos que,
para el, a nosa individualidade é só aparente. O que importa é a
especie e, en derradeira instancia, a vontade;
sen decatarnos, servimos a estas; por exemplo, cando nos guiamos polo
instinto sexual, que non é máis que un engano da vontade para a
pervivencia da especie. Schopenhauer entende a vida humana como unha
traxicomedia, vendo ós homes afanarse por ter e posuír ou enganados
coa falsa idea da felicidade, en especial na adolescencia.
A lectura das súas obras, a pesar dos prexuízos e ocasionais
arbitrariedades que encerran, é frecuentemente amena e instrutiva,
porque o autor sempre procurou ter algo interesante que dicir e
expresalo da maneira máis clara e brillante posible.
Os seus textos poden atoparse
doadamente en internet en varios idiomas. Na nosa biblioteca
encóntrase a tradución realizada por Unamuno de A vontade
na natureza., un dos seus
libros
secundarios.
A súa gran obra, O
mundo como vontade e representación,
pode atoparse publicada por Alianza Editorial ou a Editorial Porrúa,
de México, a cal tamén editou fragmentos de Parerga et paralipomena, igual que a
Editorial Edaf, de Madrid.
