BIBLIOTECA DO IES A XUNQUEIRA I (BIBLIOXÚN): DÍA DAS ESCRITORAS

19 outubro 2018

DÍA DAS ESCRITORAS

Hoxe, VENRES DE LECTURA, celebramos o DÍA DAS ESCRITORAS.

Pensouse que era unha boa idea facer unha lectura colectiva de obras de escritoras que houbera na nosa biblioteca. Pedíuse a colaboración de catro alumnas de 2º de Bacharelato e aceptaron seleccionar textos e lelos no recreo do vernes 19 de outubro. Así se fixo!

Antes de nada, introducíuse a lectura cunha pequena explicación de por que se celebraba este día:

"Este é xa o terceiro ano consecutivo no que a Biblioteca Nacional (BNE) organiza o Día das escritoras, en colaboración coa Federación Española de Mujeres Directivas e a Asociación Clásicas y Modernas. Celébrase o primeiro luns de outubro despois do día asociado a Santa Teresa de Jesús. Este ano coincidíu co día 15 e celébrase baixo o lema “rebeldes e transgresoras”.

É un día no que se recorda ás mulleres escritoras, lense os seus textos e mesmo se fai unha creación ou unha mellora de diversos artigos da Wikipedia desde unha perspectiva de xénero.

Isto último non, pero o de lembralas e ler os seus textos sí o faremos hoxe.

Antes de nada, por que se celebra este día? -preguntarédesvos-. He aquí unha serie de razóns:

Resultan rechamantes as palabras da feminista Virginia Woolf, que dicía: “Para a maior parte da Historia, Anónimo era unha muller”. Critica con esta frase a invisibilización que tivo a muller na literatura. Relegadas a un segundo plano na vida política, laboral e social, as mulleres tiveron que loitar historicamente co lugar que se lles asignara no mundo: o fogar e a familia.

En xeral, ás mulleres se lles recoñece pouco a súa valía literaria. Pode comprobarse facilmente vendo os galardóns, como o Nobel de Literatura, que desde a súa creación, en 1901, premiou a 14 mulleres frente a 100 homes; o Premio Cervantes, que desde 1976 tan só galardoou a 4 mulleres frente a 38 homes (María Zambrano, Dulce María Loynaz, Ana María Matute i Elena Poniatowska); ou o Premio Planeta, que distinguíu a 17 mulleres frente a 50 homes, desde 1952.

Na RAE, desde que se fundou en 1714, só acolleu a 11 mulleres. A primeira elixida en ocupar un asento foi Carmen Conde en 1979, unha muller case olvidada entre os grandes nomes do Grupo do 27. En 1984, entrou a segunda muller, Elena Quiroga, unha das autoras máis relevantes dos anos 50 e 60. Despois dela entrarían Ana María Matute, en 1998, a historiadora Carmen Iglesias, en 2002, e a bioquímica Margarita Salas, en 2003. Desde o 2010, o movemento feminista e as mulleres colleron carreira e víuse reflexado coa entrada da escritora Soledad Puértolas (2010), a filóloga Inés Fernández-Ordóñez (2011), a escritora Carme Riera (2013), a filóloga Aurora Egido (2014), a poeta e traductora Clara Janés, e en 2017 a lexicógrafa e catedrática emérita de Filoloxía Española, Paz Battaner.

E logo está o problema dos seudónimos. “As mulleres viviron todos estes séculos como esposas, co poder máxico e delicioso de reflexar a figura do home, o doble do seu tamaño natural”, dicía tamén Virginia Woolf en Unha habitación con vistas. Historicamente unha muller non podía superar intelectualmente a un home. Esta sería outra dificultade engadida á hora de que moitos editores se decidiran a publicar os seus libros e mesmo a que lectores quixeran mercalos. De ahí o uso de tantos seudónimos masculinos para ocultar a súa identidade. Entre elas, por exemplo, as irmáns Brönte -Charlotte, Emily e Anne- ; A. M. Barnard, que era Luisa May Alcott, autora de Mujercitas; George Eliot -que ocultaba Mary Ann Evan-; George Sand -que era Amantine Aurore Lucine Dupin-; J. K. Rowling, a que escribíu Harry Potter -que ocultaba o nome de Joanne-, e tantas outras.

Tamén hai sospeitas de que algúns homes se apropiaran dos contidos creativos das súas mulleres en distintas disciplinas artísticas. Mesmo as sombras alongadas de grandes escritores -penso, por exemplo en Juan Ramón Jiménez- ocultaron a igual valía ou o labor inestimable das súas mulleres -penso, por exemplo, en Cenobia Camprubrí-.

Finalmente, outra reflexión de Woolf: As mulleres non podía acadar o que lles pertencía se non tiñan unha independencia e solvencia económica (“un non pode pensar ben, amar ben, durmir ben, se non comeu ben”) e se non teñen tempo e espazo propio que lles permitira escribir (“unha muller debe ter diñeiro e unha habitación propia se desexa escribir”). Aquí lembramos a Jane Austen, que escribía na sala de estar común da súa casa, exposta a constantes interrupcións, mesmo se coidaba de que ninguén sospeitara de cal era a súa ocupación: a de escribir novelas como Orgullo e prexuizo ou Os Watson.

En fin, para evitar e superar problemas como os que acabamos de expoñer están días como estes, o DÍA DAS MULLERES ESCRITORAS. E claro, pensamos sempre o mesmo: oxalá non tiveramos que celebralo!"

Os textos seleccionados pertencían a Emily Dickinson, Wislawa Szymborska, Gioconda Belli, Elvira Sastre, Irene X e Gloria Fuertes. Ademáis se mencionou a obra de Virginia Woolf, Emily Brönte, Jane Austen e outras escritoras...

Con todas elas fíxose o ITINERARIO LECTOR Nº 1, que podedes consultar na biblioteca: