AUTOR DO MES DE NOVEMBRO: STEFAN ZWEIG

O AUTOR DO MES

No presente curso, imos iniciar unha sección dedicada cada mes a un autor, normalmente considerado xa un clásico.

O AUTOR DO MES DE OUTUBRO: STEFAN ZWEIG

            Este escritor, nacido en Viena no ano 1881 e morto en Petrópolis (Brasil) en 1942, resultaralles coñecido ós alumnos e alumnas de Literatura Universal e do Club de Lectura, pois as súas obras Carta dunha descoñecida e A novela do xadrez foron algunha vez de lectura obrigatoria ou optativa.

            Trátase dun autor moi coñecido no seu tempo, esquecido durante décadas e agora de novo admirado. En España, varias das súas obras foron traducidas para a editorial Juventud e, máis recentemente, para a editorial Acantilado. Nesta podedes atopar boa parte das súas obras narrativas.

            Aínda que cultivou todos os xéneros, a poesía, para el, formou parte da súa iniciación creadora e o seu teatro é pouco coñecido na actualidade; lémbrase case exclusivamente que o seu drama Xeremías é unha exaltación do pacifismo e unha crítica da guerra.

            É máis lembrado polas súas biografías, dedicadas a María Estuardo, María Antonieta, Magallâes, Erasmo de Rotterdam, Fouché...; cítanse máis a miúdo a súa obra en parte histórica e en parte literaria Momentos estelares da Humanidade, as súas memorias, nas que ante todo desexa relembrar unha época, O mundo de onte; e os seus estudos literarios en col de Verlaine, Romain Rolland, Balzac, Dickens, Dostoievski, Freud...

            Aquí imos recomendar as súas obras narrativas; en especial, algunhas novelas breves e coleccións de contos, pois estamos de acordo cos críticos que opinan que Zweig é, ante todo, un mestre nese tipo de relato que se atopa entre o conto longo e a novela breve.

            En primeiro lugar, queremos destacar que nas súas colección de relatos se atopan algúns maxistrais. Véxanse, se non, os libros Amok, Noite fantástica ou Soños esquecidos e outros relatos. Por outra parte, as súas novelas breves revelan unha sensibilidade e unha capacidade para captar a atención do lector admirables. A lista podería ser máis longa, pero cabe lembrar unhas poucas que non decepcionarán: Carta dunha descoñecida, Vinte e catro horas na vida dunha muller, A novela do xadrez, Viaxe ao pasado –que é máis ben un relato longo-, Ardente segredo e A impaciencia do corazón.

            Que cabe agardar da lectura destas obras?

            É difícil reducilo a poucas palabras. Talvez deberiamos dicir que se trata, ante todo, de obras literarias que procuran amosar os sentimentos duns personaxes en circunstancias persoais e sociais diversas. Como bo narrador, sabe trascender a súa experiencia persoal, aínda que esta se manifesta reiteradamente. Por exemplo, a súa experiencia como membro dunha familia xudía vienesa que gozaba dunha excepcional posición económica. O drama dos xudeus ó longo da historia e a inicios do século XX pode verse na súa noveliña histórica O candelabro enterrado, na novela sentimental A impaciencia do corazón e nos seus relatos “Na neve”, “Confusión dos sentimentos” e “Mendel, o dos libros” –onde podemos ver un antecedente de “Funes, el memorioso”, de Borges-. Tamén o seu rexeitamento da guerra –xa notorio tras a experiencia da Primeira Guerra Mundial- e do nazismo –que causou o seu exilio de Austria e probablemente o seu suicidio, acompañado da súa segunda muller- pode verse en relatos de A muller e a paisaxe, en “Mendel, o dos libros”, Viaxe ao pasado e, sobre todo, A novela do xadrez.

            Con todo, como dixemos, cínguese máis ós aspectos individuais que ós sociais. Con frecuencia, escolle como protagonista a unha muller que, respectuosa das convencións sociais, nun momento de crise busca algo distinto, que dea emoción a unha vida monótona. Ás veces, actúa sen decatarse dos seus auténticos desexos, con toda a boa intención de axudar a quen observa en perigo. Outras, trátase dunha adolescente que se deixa arrastrar polo seu sentimento, de xeito idealista e un tanto irreflexivo. Carta dunha descoñecida, “O pago da débeda atrasada” –pertencente ó libro Noite fantástica- ou “Historia na penumbra” –incluído en Soños perdidos- son exemplos do último caso, e obras como Vinte e catro horas na vida dunha muller, Ardente segredo ou “Angustia”, do primeiro. Case sempre Zweig amosa a súa identificación co personaxe e manifesta a súa simpatía pola muller “caída” segundo as convencións decimonónicas.

            Como sabemos, trátase dun dos temas literarios preferidos de todos os tempos, pero pódense observar certas similitudes, en especial, con autores realistas como Henry James. En ambos podemos atopar características temáticas e formais coincidentes: o interese pola psicoloxía dos personaxes e a captación de ambientes, o relato de historias sentimentais, a tendencia á amplificación, o gusto polo pespectivismo –ambos presentan de modo impresionante a historia de amor duns adultos a través dos ollos duns nenos-. Non obstante, son evidentes, así mesmo, as diferenzas: Zweig é máis sentimental e sensual, menos ambiguo, máis conciso –procuraba fuxir do rebuscado e barroco, aínda que non sempre o conseguiu-; abrangue clases sociais máis diversas e lugares máis dilatados –A India, o Extremo Oriente, Hispanoamérica...-, non se interesa tanto polo fantástico ou paranormal –cando este aparece, como é o caso de Carta dunha descoñecida ou “A estrela sobre o bosque”, resulta case imperceptible, unha mera nota poética-.

            Un dos temas recorrentes na obra de Zweig, que revela talvez unha tendencia innata, é o suicidio. Aínda que ás veces é unha simple tentativa, chega a realizarse en múltiples obras, ben como produto dun vicio ou unha obsesión que arruína a existencia humana, ben como consecuencia dun amor non correspondido, ben como única maneira de fuxir dun perigo inminente. Case todos os contos de Amok –nome que indica unha perturbación psicolóxica que arrastra á violencia e á morte- presentan algún caso de suicidio, tema que podemos ver en A impaciencia do corazón, Vinte e catro horas na vida dunha muller, “A estrela sobre o bosque”, “A institutriz”... Dá a impresión de que Zweig era un ser hipersensible, culto, gozador sensual da vida e a sociedade, que, no fondo, tiña un sentido tráxico da existencia.

            En canto á técnica e o estilo, o autor austríaco non foi un innovador á maneira de Joyce, Steinbeck ou Woolf. Como dixemos, ten máis parentesco cos autores que se moveron a cabalo dos séculos XIX e XX, como Henry James; o cal quere dicir que buscou innnovacións, como o perspectivismo xa aludido ou a redución temporal –unha historia que ten como tempo principal un día ou incluso menos-, dentro dunha estrutura novelesca tradicional. En xeral, prefire o relato en primeira persoa, que ofrece ó lector unha maior sensación de intimidade, de confesión persoal –de feito, con frecuencia atopamos un narrador que lembra o que lle revela un personaxe misterioso-.

            Ben. Talvez esta introdución foi un pouco extensa de máis. Quedade con algún dos títulos e intentade lelos. A ver que vos parece. Feliz lectura!

Os correspondentes carteis da biblioteca son os seguintes: